هنر در مواجهه با ناملایمات: از سانسور تا آزار و اذیت
نویسنده: ریموند میلاگره لانگا، موسیقیدان، شاعر، سخنور، محقق مستقل و بنیان‌گذار موسسه آموزشی ایندبو
در دنیای غنی و پویای هنر زیمبابوه، خلاقیت فراتر از نقش سنتی خود ظاهر شده و به نیروی قدرتمندی برای تفسیر اجتماعی و سیاسی تبدیل شده است. در طول تاریخ پیچیده کشور، هنرمندان هنرهای خود را برای به چالش کشیدن بی‌عدالتی و بیان خواسته‌های مردمی که مشتاق تغییر هستند به کار گرفته‌اند. با این حال، این استفاده جسورانه از هنر اغلب آن‌ها را در تقابل با نیروهای هولناکی قرار می‌دهد که مصمم به سرکوب صدایشان هستند. در میان این مبارزه مداوم، هنرمندان زیمبابوه بر ماموریت خود پافشاری کرده و هر بیان خلاقانه‌ای را به چراغی برای مقاومت تبدیل می‌کنند. تاریخ سرکوب هنری زیمبابوه عمیقاً با مبارزات سیاسی-اجتماعی گسترده‌تر آن در هم آمیخته است و این ارتباط به ویژه در چارچوب مراسم ملی مانند روز قهرمانان مشهود است.
زیمبابوه از دوران استعمار تا به امروز اشکال مختلفی از سرکوب هنری را تجربه کرده است، زیرا هنرمندان از هنر خود به عنوان ابزار مقاومت در برابر رژیم‌های سرکوبگر استفاده می‌کردند. در دوران استعمار، هنرمندان زیمبابوه با آثار خود نقش مهمی در مخالفت با حکومت امپراتوری ایفا کردند. هنر وسیله‌ای برای ابراز مخالفت و پرورش هویت جمعی در میان رنج دیدگان شد. پس از استقلال، با تغییر چشم‌انداز سیاسی، سرکوب بیان هنری ادامه یافت. دولت، که نسبت به انتقاد و احتمال مخالفت محتاط بود، اغلب برای کنترل روایت‌های هنری به سانسور و ارعاب متوسل می‌شد. حتی با اعمال آزادیهای جدید، هنرمندان همچنان با محدودیت‌هایی مواجه بودند و آثارشان برای محتوای سیاسی مورد بررسی قرار می‌گرفت که ممکن بود وضعیت موجود را به چالش بکشد.
روز قهرمانان که هر ساله در زیمبابوه برای گرامیداشت کسانی که برای آزادی کشور جنگیدند جشن گرفته می‌شود، نشان‌دهنده تعامل پیچیده‌ای بین بزرگداشت و کنترل است. این روز فداکاری کسانی را که در مبارزه برای استقلال سهیم بودند، به رسمیت می‌شناسد. با این حال، این جشن‌ها همچنین یادآور تعادل ظریف بین بزرگداشت قهرمانان ملی و چالش‌های مداوم حفظ فضای آزاد و باز هنری است. در این زمینه، روز قهرمانان به پس‌زمینه‌ای دردناک برای درک سرکوب تاریخی و مداوم هنرمندان تبدیل می‌شود. در حالی که این روز برای بزرگداشت آزادی و مقاومت است، اما بر مبارزات مداوم برای آزادی هنری و نقش مهمی که هنر در بازتاب و به چالش کشیدن روایت‌های ملی ایفا می‌کند، تأکید می‌کند. همانطور که زیمبابوه‌ای‌ها یاد قهرمانان خود را گرامی می‌دارند، داستان‌های سرکوب هنری اهمیت حفظ و پرورش آزادی بیانی را که این قهرمانان برای رسیدن به آن مبارزه کردند، یادآوری می‌کند.
وینکی دی، متولد والاس چیریموکو، نوازنده مشهور زیمبابوه‌ای است که به خاطر مشارکتش در ژانر رقص هال مورد تحسین قرار گرفته است. موسیقی او اغلب به مسائل اجتماعی و سیاسی می‌پردازد و ضرب‌آهنگ‌های ریتمیک را با اشعار تحریک‌آمیز ترکیب می‌کند. کار وینکی دی، تحسین قابل توجهی را برای او به ارمغان آورده است، اما به دلیل ماهیت صریحش، او را در تضاد مستقیم با مقامات زیمبابوه قرار داده است. سانسور کار او، توجه عمومی چشمگیری را به خود جلب کرده و منجر به واکنش شدید طرفداران و فعالان حقوق بشر شده که این اقدام را نقض آزادی بیان می‌دانند.
وینکی دی به نماد مقاومت در برابر سانسور هنری در زیمبابوه تبدیل شده است، جایی که سانسور یک چالش مهم برای هنرمندان است و نمادگرایی و تمثیل به ابزار ضروری برای عبور از محدودیت‌های سیاسی و اجتماعی تبدیل شده‌اند. هنرمندان با گنجاندن معانی عمیق‌تر و پیام‌های پنهان در آثار خود، می‌توانند به طور نامحسوس وضعیت موجود را نقد کنند و در عین حال رویارویی مستقیم با مقامات را به حداقل برسانند. به عنوان مثال، هنرمند رشید جوجی از تمثیل در نقاشی‌های خود برای پرداختن به مضامین بی‌عدالتی اجتماعی و سرکوب سیاسی استفاده می‌کند. آثار او اغلب عناصر نمادینی را در بر می‌گیرد که اگرچه به ظاهر بی‌ضرر هستند، اما پیام‌های قدرتمندی را در مورد فساد دولتی و نقض حقوق بشر منتقل می‌کنند. با استفاده از تمثیل، جوجی و دیگران در محافل هنری زیمبابوه می‌توانند دیدگاه‌های مخالف را بدون محکومیت صریح که ممکن است سانسور یا عواقب قانونی به دنبال داشته باشد، به اشتراک بگذارند. به طور مشابه، وانگچی موتو، اگرچه زیمبابوه‌ای نیست، اما با نفوذ در سراسر قاره، از نمادگرایی برای به چالش کشیدن روایت‌های مرسوم در مورد جنسیت استفاده می‌کند. کار او نشان می‌دهد که چگونه هنرمندان می‌توانند از زبان نمادین برای پرداختن به مسائل مهم در محیط‌هایی استفاده کنند که نقد مستقیم ممکن است بسیار خطرناک باشد.
ظهور پلتفرم‌های دیجیتال، نحوه اشتراک‌گذاری آثار هنرمندان زیمبابوه و دور زدن مکانیسم‌های سنتی سانسور را متحول کرده است. رسانه‌های اجتماعی، وبلاگ‌ها و گالری‌های آنلاین فضاهای جدیدی را فراهم می‌کنند که در آن عبارات هنری می‌توانند بدون نظارت مستقیم سانسورچی‌ها به مخاطبان دسترسی پیدا کنند. پروژه‌های مشارکتی ثابت کرده‌اند که استراتژی موثری برای هنرمندان زیمبابوه‌ای هستند که با سانسور مواجه‌اند. هنرمندان با همکاری در نمایشگاه‌های گروهی یا سرمایه‌گذاری‌های خلاقانه مشترک، می‌توانند خطرات مرتبط با نقد سیاسی را به اشتراک بگذارند و صدای جمعی بسازند که سرکوب آن سخت‌تر است.
حمایت بین‌المللی نقش مهمی در حفاظت و تقویت صدای هنرمندان زیمبابوه ایفا می‌کند. سازمان‌های غیردولتی، سازمان‌های فرهنگی و دولت‌های خارجی می‌توانند کمک‌های مالی، پلتفرم‌هایی برای نمایش و حمایت از هنرمندان در معرض خطر ارائه دهند. این حمایت نه تنها به محافظت از هنرمندان کمک می‌کند، بلکه تضمین می‌کند که پیام‌های آن‌ها به مخاطبان بیشتری برسد. در مواجهه با فشارهای سیاسی فعلی در زیمبابوه، از جمله افزایش سانسور و سرکوب، هنرمندان از استراتژی‌های خلاقانه برای حفظ آزادی بیان خود و انتقاد از وضعیت موجود استفاده می‌کنند. هنرمندان زیمبابوه از طریق استفاده از نمادگرایی و تمثیل، استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال و مشارکت در پروژه‌های مشترک، راه‌های نوآورانه‌ای برای حرکت در چشم‌انداز سیاسی چالش‌برانگیز پیدا می‌کنند. این استراتژی‌ها نه تنها آن‌ها را قادر می‌سازد تا به فعالیت‌های هنری خود ادامه دهند، بلکه به گفتمان گسترده‌تری در مورد مسائل اجتماعی و سیاسی در داخل کشور کمک می‌کنند.
نظر شما